Teknolojinin her geçen gün daha da ilerlemesiyle hayatımıza farklı kavramlar ve uygulamalar girmeye devam ediyor. Teknolojik gelişmeler ve makineleşme ile birlikte hem günlük hayatımızda kullanılan sistemler hem de üretim sistemleri çeşitli değişimler ve dönüşümler geçiriyor. Otomasyon da hayatımıza dahil olan bu yeni kavramlar arasında yer alıyor.
Makinelerin üretim süreçlerine daha fazla entegre olması bu süreçlerde insana olan ihtiyacı önemli ölçüde ortadan kaldırdı. Bağlı makineler aracı olarak insanı ortadan kaldırarak sadece bilgisayar ve otomasyon sistemleriyle tüm sürecin kontrol edilmesine imkan tanıyor. Makinelere görevler atayan ve atanan bu görevlerin doğru bir şekilde yapılmasından emin olan otomasyon sistemi ilerleyen yıllarda üretim süreçlerinin ve diğer birçok sürecin ayrılmaz bir parçası olmaya devam edecek.
Genel anlamıyla otomasyon ve otomasyon sistemleri, insan kaynaklı hataları ortadan kaldırmak ve verimliliği arttırmak için tasarlanmış sistemlerdir. Birçok durumda insanların üretim süreçlerine dahil olması çeşitli hataların ortaya çıkmasına yol açmaktır. Ancak bu süreçlerin kural tabanlı otomasyon sistemlerine dönüştürülmesi makinelerin önceden belirlenmiş yolları izleyerek çeşitli hataların önlenmesine izin verebilir.
Diğer yandan otomasyon sistemleri sayesinde süreç verimliliğini arttırmak da mümkün olur. Birçok durumda otomasyonun temel amacı, bir görevi en kısa sürede ve en etkin maliyetli olarak tamamlamaktır. Bu nedenle otomasyon sistemleri tasarlanırken verimlilik ilkeleri dikkate alınır. Verimlilik odaklı tasarım sayesinde kaynakları optimum seviyede kullanmak ve hem zamandan hem de kullanılan ham maddeden tasarruf yapma imkanı elde edilir.
Otomasyon uygulamaları farklı ölçeklere sahiptir. Bu nedenle bu tür uygulamalar endüstriyel uygulamalar olarak karşımıza çıkabileceği gibi günlük hayatta da karşımıza çıkabilir. Otomasyonun en yaygın kullanım alanlarından bazıları şu şekilde sıralanabilir:
Tüm bu alanların yanı sıra günlük işleri basitleştirmek, daha verimli hale getirmek ve kaynak kullanımını optimize etmek amacıyla farklı alanlarda otomasyondan faydalanmak mümkün olur.
Otomasyon denildiği zaman farklı alanlar farklı uygulamalar akla geldiği için otomasyon çeşitleri sayesinde bir çerçeve oluşturmak doğru bir yaklaşım olacaktır. Otomasyon çeşitlerini bilmek, uygulama yapılacak olan alanda hangi disiplinlerin bir arada çalışacağını belirlemeye de yardımcı olur. En sık tercih edilen otomasyon çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:
Yukarıda yer alan otomasyon türlerine ek olarak kütüphane otomasyonu, muhasebe otomasyonu, akıllı ev otomasyonu gibi seçenekler de söz konusudur. Örneğin bina otomasyonu söz konusu olduğunda makine bilgisinin yanı sıra inşaat mühendisliği ve bilgisayar mühendisliği alanındaki bilgilerin de kullanılması gerekir. Bu nedenle otomasyon yaparken ve otomasyon sistemi tasarlarken multidisipliner bir yaklaşımla entegre tasarımların gerçekleştirilmesi gerekir.
Otomasyon sistemi, bir sürecin otomatikleştirilmesi ve kontrol edilmesi için kullanılan tüm komponentlere verilen isimdir. Bu sistemler donanım, elektronik komponent, ölçüm cihazları, enstrümantasyon cihazları ve yazılım gibi farklı öğeleri içerebilir.
Her otomasyon sistemi farklı ihtiyaçları ele almak için tasarlanır. Bu nedenle tek bir sistemden ya da tek bir bileşenden bahsetmek mümkün olmaz. Uygulama projesinin ihtiyaçlarına göre sistemde gerekli olan bileşenler belirlenir. Bir sonraki aşamada prosesin görevlerine ve beklenen çıktılara göre sistem tasarımı gerçekleştirilir.
Otomasyon sistemler birçok alanın bir araya gelmesiyle oluşan oldukça karmaşık sistemlerdir. Karmaşıklık seviyesinin yüksek olması sistem tasarımı yaparken farklı uzmanlık alanlarının bir arada çalışmasını gerekli kılar. Otomasyon alanında makine bilgisinin yanı sıra elektronik bilgisi ve programlama bilgisi de gerekmektedir. Ancak bu üç alan bir araya geldiği zaman beklentileri karşılayan, minimum hatayla ya da hatasız çalışan ve istenilen görevleri yerine getiren sistemler tasarlamak mümkün olur.
Bu gibi sistemler söz konusu olduğunda büyük fabrika üretim hatlarının yanı sıra binalardaki ısı kontrol mekanizmaları da ele alınır. Bir sistemin otomasyon uygulaması olarak kabul edilmesi için mekanik, elektronik ve bilgisayar bileşenlerinin bir arada yer alması ve uyum içinde çalışması gerekir. PLC ile kontrol edilen sistemler, HVAC sistemleri, ev içi termostat sistemleri gibi uygulamaların hepsi bu kapsamda değerlendirilebilir.
Türkçe
English